สาเหตุของกลิ่นปาก ฟันผุ และร้อนใน! ใครที่มีปัญหากลิ่นปาก ฟันผุง่าย และเป็นร้อนในบ่อย ๆ ต้องรีบเช็กด่วน! เพราะเราอาจเสี่ยงเป็น “ภาวะปากแห้งน้ำลายน้อย” เข้าให้แล้ว!
เคยสังเกตตัวเองกันไหมคะ ว่าทำไมเราถึงมีกลิ่นปาก และฟันผุง่าย ทั้ง ๆ ที่ทำความสะอาดช่องปากเป็นอย่างดี นั่นเพราะเราอาจเป็น “ภาวะปากแห้งน้ำลายน้อย” เข้าให้แล้ว! บอกเลยว่าภาวะนี้นอกจากจะทำให้เราปากเหม็น ฟันผุ ยังทำให้เราเป็นร้อนในบ่อยอีกด้วย หนักใจสุด ๆ เลยใช่ไหมคะ วันนี้เลยจะพาทุกคนไปทำความรู้จักภาวะนี้กันว่ามันคืออะไร มีสาเหตุ อาการ วิธีการป้องกัน และวิธีดูแลตัวเองอย่างไรบ้าง
“ภาวะปากแห้งน้ำลายน้อย” คืออะไร ?
ภาวะปากแห้งเหตุน้ำลายน้อย (Xerostomia) คือ ภาวะที่ต่อมน้ำลายในช่องปากไม่สามารถผลิตน้ำลายออกมาได้ตามปกติ ทำให้มีอาการปากแห้ง คอแห้ง หรือกระหายน้ำ มักเกิดจากภาวะขาดน้ำ ผลข้างเคียงจากการใช้ยาบางชนิด การรักษาด้วยการฉายรังสี หรืออายุที่เพิ่มขึ้น
มารู้จักข้อดีของ ‘น้ำลาย’ กันสักนิด น้ำลาย เป็นสารคัดหลั่งที่สร้างจากต่อมน้ำลาย และขับเข้าไปในช่องปากทางท่อน้ำลาย มีบทบาทสำคัญที่ช่วยในการย่อยอาหาร ช่วยหล่อลื่นอวัยวะในช่องปาก ป้องกันไม่ให้ปากแห้ง ช่วยในการเคลื่อนไหวของลิ้น และมีความสามารถในรักษาสมดุลในช่องปากและผิวฟัน นอกจากนี้ยังมีบทบาทในการต้านจุลชีพในช่องปาก และระบบทางเดินอาหารอีกด้วย เห็นไหมคะว่าน้ำลายนั้นมีความสำคัญกับช่องปากของเราสุด ๆ
สาเหตุของการเกิดภาวะปากแห้งเหตุน้ำลายน้อย
- ผลข้างเคียงจากโรคประจำตัว : ไม่ว่าจะเป็นโรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน หรือโรควิตกกังวล
- การใช้ยาบางชนิด : โดยยาที่มักทำให้เกิดอาการนี้ ได้แก่ ยารักษาโรคซึมเศร้าและโรควิตกกังวล ยารักษาความดันโลหิตสูง ยาแก้แพ้ ยาคลายกล้ามเนื้อ ยาแก้ปวด และยาลดน้ำมูก
- อายุที่เพิ่มขึ้น : เพราะเมื่ออายุเพิ่มขึ้น ต่อมน้ำลายจะมีประสิทธิภาพในการทำงานลดลง และเมื่อร่วมกับการกินยาเพื่อรักษาโรคประจำตัวบางชนิด จะยิ่งทำให้ภาวะปากแห้งเหตุน้ำลายน้อยมีความรุนแรงมากขึ้น
- การรักษาโรคมะเร็ง : การฉายรังสีหรือทำเคมีบำบัดอาจส่งผลต่อการทำงานของต่อมน้ำลาย โดยเฉพาะการฉายรังสีที่บริเวณศีรษะและลำคอ
- การสูบบุหรี่หรือดื่มแอลกอฮอล์ : คนที่สูบบุหรี่หรือดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำมักมีอาการปากแห้งได้บ่อย และรุนแรงกว่าคนที่ไม่มีพฤติกรรมดังกล่าว
- ภาวะขาดน้ำ : อาจเกิดจากการเจ็บป่วย เช่น อาเจียน ท้องเสีย เป็นไข้ หรือสไตล์การใช้ชีวิต เช่น การดื่มน้ำไม่เพียงพอ หรือเสียเหงื่อมาก ๆ เป็นต้น
อาการของภาวะปากแห้งน้ำลายน้อย
มาดูกันหน่อยดีกว่าว่าอาการของภาวะปากแห้งเหตุน้ำลายน้อยมีอาการอะไรบ้าง
- รู้สึกปากแห้ง คอแห้ง กระหายน้ำบ่อย
- น้ำลายเหนียว ข้น
- เจ็บภายในปาก แสบลิ้น ลิ้นแห้ง แดง ไม่รู้รส
- ริมฝีปากแห้ง มุมปากแตก
- มีกลิ่นปาก
- พูด เคี้ยว กลืนลำบาก
ภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ เจากภาวะปากแห้งเหตุน้ำลายน้อย
นอกจากอาการหลัก ๆ ข้างต้นที่พูดถึงไปแล้วนั้น เรายังสามาถพบอาการแทรกซ้อนจากอาการปากแห้งเหตุน้ำลายน้อยได้ ดังนี้
- เกิดคราบแบคทีเรียบนผิวฟัน
- ฟันผุ
- เป็นโรคเหงือกอักเสบ
- เกิดแผลในปาก หรือเป็นร้อนใน
วิธีป้องกันตัวเองจากภาวะปากแห้งน้ำลายน้อย
- ดื่มน้ำให้เพียงพอ อย่างน้อยวันละ 6-8 แก้ว จิบน้ำเย็น หรือเครื่องดื่มที่ปราศจากน้ำตาล
- หลีกเลี่ยงอาหารที่มีรสเผ็ดหรือเค็มจัด เพราะอาจทำให้เกิดการระคายเคืองในปาก
- หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ คาเฟอีน และไม่สูบบุหรี่
- หากพบว่าตนเองมักหายใจทางปาก ควรปรับนิสัยให้หายใจทางจมูก หรือผู้ทีี่นอนกรนควรได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม เพื่อป้องกันการหายใจทางปากระหว่างนอนหลับ
- ไปพบทันตแพทย์เพื่อตรวจสุขภาพช่องปากและฟันอย่างสม่ำเสมอ
เมื่อเป็นภาวะปากแห้งน้ำลายน้อยควรดูแลตัวเองอย่างไร?
สำหรับวิธีการดูแลตัวเองเมื่อเป็นภาวะปากแห้งเหตุน้ำลายน้อย ก็สามารถดูแลตัวเองได้ด้วย 3 วิธีง่าย ๆ ดังนี้
ปรับพฤติกรรม
- ทำความสะอาดของช่องปาก ด้วยการแปรงฟันแบบ 2-2-2* และใช้ไหมขัดฟันอย่างน้อย วันละ 1 ครั้ง
- ลด ละ เลิกการสูบบุหรี่/ดื่มแอลกอฮอล์ เพราะจะยิ่งส่งผลให้ปากแห้งกว่าเดิม
กระตุ้นการสร้างน้ำลาย
- เคี้ยวหมากฝรั่งที่ ‘ไม่มีน้ำตาล’ จะช่วยเพิ่มการไหลเวียนของน้ำลาย
**ข้อควรระวัง : อาจปวดกราม/ปวดหัวจากการเคี้ยว หรือแพ้ส่วนผสมบางชนิดในหมากฝรั่ง - กินของเปรี้ยว รสเปรี้ยวจะช่วยกระตุ้นการทำงานของต่อมน้ำลาย ทำให้มีน้ำลายมากขึ้น
**ข้อควรระวัง : หากกินมาก ๆ ฟันอาจสึก/กร่อนได้
ทดแทนน้ำลาย
- จิบน้ำบ่อย ๆ
**ข้อควรระวัง : ทำให้ปัสสาวะบ่อยขึ้น จึงอาจรบกวนการนอนได้ - ใช้น้ำลายเทียม มีหลายรูปแบบ ทั้งสเปรย์ เจล สารหล่อลื่น ฯลฯ
**ข้อควรระวัง : อาจรู้สึกระคายเคืองในช่องปาก การรับรสเปลี่ยนไป คลื่นไส้ ท้องเสีย ฯลฯ แต่มักพบได้น้อย
* 2 แรก คือ แปรงฟันด้วยยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ (อย่างน้อย) วันละ 2 ครั้ง โดยแปรง 1 รอบตอนเช้า และอีก 1 รอบก่อนนอน, 2 ต่อมา คือ ระยะเวลาในการแปรงฟัน โดยควรแปรงฟันนานครั้งละ 2 นาทีขึ้นไป, และ 2 สุดท้าย คืองดกินหลังแปรงฟัน (อย่างน้อย) 2 ชั่วโมง
เมื่ออ่านมาถึงตรงนี้จะรู้เลยว่าภาวะปากแห้งน้ำลายน้อยไม่ใช่เรื่องน่ากลัว หรือเป็นภาวะที่ร้ายแรงถึงชีวิต แต่ถ้าเรารู้จักป้องกันและรู้จักดูแลตัวเองให้เป็นก็จะดีที่สุด เพราะการไม่มีโรคคือลาภอันประเสิร์ฐ!!
ขอบคุณข้อมูลจาก : wongnai.com
